توسعه مدلی برای مساله مکان یابی – تخصیص پیوسته با ظرفیت محدود در محیط فازی

تعیین محل یک صنعت از نظر اقتصادی، نقش مهمی در میزان سرمایه گذاری اولیه به هنگام تاسیس صنایع و قیمت تمام شده کالا یا خدمت ارایه شده هنگام بهره برداری طرح دارد. احداث یک یا چند واحد صنعتی در مکان های بهینه و در بهترین وضعیت ممکن، نه تنها گردش مواد و خدمات به مشتریان را بهبود می بخشد، بلکه صنعت را در یک وضعیت مطلوب قرار می دهد. تصمیمات مرتبط با انتخاب و فراگیری ویژگی های مکان یابی یک مرکز، می تواند اثر بزرگی بر توانایی کسب و حفظ مزیت رقابتی داشته باشد. در بررسی مشاغل زود بازده مشخص شده است که بیش از 50 درصد آن ها در سال اول و 30 درصد آن ها پس از دو سال، ورشکسته می شوند و به شغل دیگری روی می آورند. با این که در آغاز راه اندازی این مشاغل، تمام جوانب ارایه خدمات بررسی می شود، ولی بی توجهی به مساله مهم مکان سبب می شود تا واحد تولیدی به سوددهی مورد نظر نرسد و از رسیدن به هدف خود باز ماند. انجام مطالعات مکان یابی درست و مناسب، علاوه بر تاثیر اقتصادی بر عملکرد واحد صنعتی، اثرات اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی در منطقه محل احداث خود خواهد داشت. در ضمن ویژگی های منطقه ای نیز به عنوان عوامل کلیدی موثر در تعیین محل در مسائل مکان یابی محسوب می شود. علاوه بر مکان یابی تسهیلات، تخصیص تسهیلات به مشتریان نیز نقش بسزایی در عملکرد هر صنعت دارد. مساله مکان یابی تخصیص یکی از مدل های تصمیم گیری کارا و موثر در ارتباط با مبحث طراحی تسهیلات می باشد که بر اساس آن تعداد بهینه و قابل قبول، مکان بهینه استقرار تسهیلات، با توجه به معیار تصمیم مورد نظر تعیین می گردد. امروزه افراد زیادی در زمینه مساله مکان یابی تخصیص به تحقیق پرداخته و برای این مساله مدل ریاضی ارایه داده اند. اما، از آن جایی که هر گونه فرموله کردن (مدل سازی ریاضی) مسائل دنیای واقعی برای انطباق و کنترل هر چه بیشتر رفتارهای پدیده های در حال اتفاق است، لازم می باشد که مسائل به گونه ای فرموله شوند تا ابعاد مساله در مدل نمایان شود. به همین دلیل در نظر گرفتن فضای حل پیوسته و شرایط عدم قطعیت برای مدل سازی ریاضی بسیار مناسب بوده و سبب نزدیکی هر چه بیشتر مدل به مسائل دنیای واقعی می شوند. در این پایان نامه به توسعه مدل برای مساله مکان یابی تخصیص پیوسته با ظرفیت محدود در محیط فازی پرداخته شده است. سپس با استفاده از روش رتبه بندی خیمنز، مدل فازی به مدل قطعی نظیرش تبدیل گردیده است و الگوریتم انبوه ذرات بر پایه آرشیو پارتو برای حل و بهینه سازی توابع هدف، پیشنهاد گردیده است. هم چنین برای اثبات کارایی الگوریتم پیشنهادی، تعدادی مساله نمونه انتخاب گردیده و نتایج حل این مسائل توسط الگوریتم پیشنهادی با نتایج حل همین مسائل با الگوریتم کلونی زنبور عسل مقایسه گردیده اند. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق را می توان بصورت زیر دسته بندی کرد: • ارایه مدل ریاضی برای مساله تخصیص مکان یابی در شرایط پیوسته در شرایط عدم قطعیت. • np-hard بودن مساله و حل آن با الگوریتم های فراابتکاری و هم چنین بررسی عملکرد این الگوریتم ها. • اثبات صحت عملکرد الگوریتم انبوه ذرات از طریق مقایسه نتایج حل مدل توسط الگوریتم و نرم افزار لینگو. • بررسی و مقایسه جواب های الگوریتم های پیشنهادی با یک دیگر با توجه به معیارهای مقایسه ای کیفیت، پراکندگی و یکنواختی. • عملکرد بهتر و قابل قبول الگوریتم انبوه ذرات پیشنهادی نسبت به الگوریتم کلونی زنبور عسل با توجه شاخص های کیفیت و پراکندگی در همه ی مسائل بررسی شده در این تحقیق. • عملکرد بهتر الگوریتم کلونی زنبور نسبت به الگوریتم انبوه ذرات پیشنهادی با توجه به معیار زمان اجرا در همه مسائل بررسی شده در این تحقیق.